Piyasaya Yön Veren Güncel Finans Haberleri

Kuruluştan konuya ilişkin yapılan basın açıklaması aşağıda bulunuyor:

Havacılık sektöründe yeniliklere ve "ilk"lere imza atan Corendon Airlines, 17 Aralık 2024 Salı günü İstanbul Havalimanları Muhabirleri Derneği'nin üyeleri ile Sohbet Toplantısı'nda bir araya geldi. Corendon Airlines Operasyondan Sorumlu Genel Müdür Yardımcısı Atılay Batu’nun katılımı ile düzenlenen toplantıda, 2024’ün değerlendirmesi yapılırken, yılın “En”leri paylaşıldı.
Sektörde 20 yıllık bir deneyime sahip olan Corendon Airlines, 2024 yılı itibarıyla; 32 uçaklı filosu ile 65 ülkede, 165 noktaya yılda ortalama 6 milyon yolcu taşıyan uluslararası bir hava yolu şirketi konumuna geldi.
İstanbul Havalimanları Muhabirleri Derneği'nin üyeleri ile bir araya gelen Corendon Airlines Operasyondan Sorumlu Genel Müdür Yardımcısı Atılay Batu, hava yolu şirketinin 2024 yılındaki faaliyetleri hakkında şunları söyledi: "Avrupa’nın birçok ülkesinden başta Türkiye olmak üzere, İspanya, Yunanistan, Fas ve Mısır'daki turistik ve etnik destinasyonlara 6 milyon yolcu taşıyoruz. Her sene uçuş noktalarımızı ve uçuş programımızı geliştirmeye önem vererek, sürdürülebilir bir şekilde büyüyoruz. 2024'te doluluk oranımızı geçen yıla göre artırarak, %86,20 seviyesine getirmeyi başardık."
En çok uçulan destinasyon Antalya oldu
Atılay Batu konuşmasında, Corendon Airlines’ın misafirlerinin tercihleri ve alışkanlıkları hakkında yapılan analizlerle otaya çıkan 2024 yılının panoramasını paylaştı. Türkiye'ye en çok turist taşıyan hava yolu şirketlerinden biri olarak, 2024 yılında en çok uçulan destinasyonların başında Antalya'nın gelmesinden gurur duyduklarını dile getiren Atılay Batu, listenin ikinci sırasında Heraklion-Girit ve üçüncü sırasında ise Hurghada-Mısır'ın geldiğini açıklandı. Atılay Batu, en çok uçulan rotanın Dusseldorf-Antalya arasında olduğunu belirttirken, bu uçuşu Köln-Antalya ve Hannover-Antalya rotaları takip etti. En çok çıkış yapılan üç şehir ise Dusseldorf, Köln ve Hannover oldu. Corendon Airlines'ın en yüksek doluluğa sahip 5 hattı ise Düsseldorf-Rhodos, Stuttgart-Gazipaşa, Köln-Dalaman, Köln-Gazipaşa ve Hannover-Rhodos olarak sıralandı.
Yolcu başına karbon emisyonunda azalma oldu
Doğaya saygılı, sürdürülebilir seyahat misyonu ile faaliyetlerini sürdüren bir şirket olarak, karbon emisyonlarının sıfırlanmasına yardımcı olan cOmmited.app platformu ile iş birliği yaptıklarını vurgulayan Atılay, "Fibabanka’nın iştiraki olan karbon ayak izini sıfırlama platformu cOmmited.app iş birliğinde karbon nötr bir gelecek için iklim programı başlattık. Bu sayede, yolcularımızın seyahatlerinden kaynaklanan karbon emisyonlarını dengeleme imkânı sunuyoruz. 2024 yılında yolcu başına karbon salınımımızda azalma oldu" dedi.
Atılay Batu, sürdürülebilir seyahat konusunda yaptıkları diğer çalışmalarla ilgili de şunları söyledi: "Mart 2024’te sera gazı emisyonlarını yüzde 80'e kadar azaltan sürdürülebilir havacılık yakıtı SAF yakıt uygulamasını başlattık. Alman Sivil Toplum Kuruluşu Atmosfair tarafından yolcu başına düşen karbon emisyonu baz alınarak yapılan 'Dünyanın En Temiz Havayolları' araştırmasında dünya sıralamasında 4.’lüğümüz, Türkiye sıralamasında ise 1.’liğimiz bulunuyor. 2018 yılında da düşük yakıt tüketimi ve düşük karbon emisyonu özellikleri ile Boeing’in MAX 8 model uçağını Türkiye’de kullanmaya başlayan ilk hava yolu şirketi olmuştuk."
2024'ün turizm sektörünün beklentilerine uygun şekilde gerçekleştiğini ifade eden Corendon Airlines Operasyondan Sorumlu Genel Müdür Yardımcısı Atılay Batu, 2025 yılında doluluk oranını, koltuk sayısını, uçulan destinasyon noktasını artırmaya ve en iyi hizmetleri vermek için fark yaratan projeleri hayata geçirmeye devam edeceklerini sözlerine ekledi.
2024 yılında yapılan Corendon Airlines uçuşlarıyla ilgili dikkat çeken diğer veriler:
En yaşlı yolcu 97 yaşındaydı, en genç yolcu ise 21 günlüktü
Sunduğu konforlu uçuş deneyimi ile uzun menzilli uçuşlarda da misafirlerinin tercihi olan Corendon Airlines’ın 2024 yılında katettiği en uzun hat Amsterdam-Bonaire arasında 13 saat 20 dakika süreyle gerçekleşti. Öte yandan en kısa hat ise Bucharest Henri Coanda-Gazipaşa-Alanya Havalimanı arasında 2 saat süreyle yapıldı.
Her yaştan yolcunun güvenli ve keyifli bir şekilde seyahat edebilmesi için hizmet sunan Corendon Airlines’ın 2024 yılındaki en yaşlı misafiri uçağa bindiğinde 97 yaşındaydı. Yılın en genç yolcusu ise henüz 21 günlük olan güzel bir bebekti.
En ağır bagaj taşınan hatlar
Uçak yolculuğu sürecinin olmazsa olmazı valizler, havalimanlarında gerçekleşen operasyonların da önemli bir parçası oluyor. Corendon Airlines’ın 2024 yılındaki ilgili verileri incelendiğinde bir PNR'daki ağır bagajın; 56 parça, 28 yolcu, 983 kg olarak kaydedildiği görüldü. Yolcu başına ortalama en ağır bagaj taşınan hatlar ise şöyle sıralandı: Çukurova - Nuremberg (22.7 kg), Kayseri-Rotterdam (22 kg), Çukurova - Dusseldorf (21.7 kg), Çukurova - Köln (21.6 kg) ve Kayseri-Hannover (21 kg).
En çok seyahat eden yolcu, Corendon Airlines uçaklarında 83 saat geçirdi
Sık seyahat edenler için koltuk seçimi çok önemlidir. Kendilerini en rahat hissettikleri koltukları tercih eden yolcular, daha keyifli bir uçuş deneyimiyle seyahatlerini gerçekleştirir. Corendon Airlines’ın 2024 yılındaki en çok seyahat edilen koltuk numarası “30A” olurken, en çok satın alınan koltuğun ise “2A” olduğu görüldü.
Corendon Airlines’ın büyüme yolculuğunda, sadık misafirlerinden aldığı güç önemli rol oynuyor. Uçuşlarının önemli bir bölümünü Corendon ile gerçekleştirenler arasından son 1 yılda en sık seyahat eden yolcu, Corendon Airlines uçaklarında toplamda 83 saat geçirdi.
2024 yılında seyahatini en uzun süreli planlayanların ise Brüksel-Eskişehir hattında uçan yolcular olması dikkat çekti. Hava yolu şirketinin verilerine göre bu hattaki yolcular tatillerini ortalama 29 gün yapıyor.
En popüler yemek Tavuk Şinitzel oldu
Uçaklarda yapılan yemek servisleri, o andaki açlığı gidermenin yanı sıra yaşattığı lezzet keyfiyle seyahate renk katan ve uçuş stresini azaltan bir işlev görüyor. Misafirlerine lezzetli seçenekler sunan Corendon Airlines’ın menüsünden 2024 yılında en çok sipariş verilen yemek Tavuk Şinitzel oldu.

BIST - 30 Yakın Vade
 
Güne yatay bir açılışla başlayan Aralık vadeli endeks kontratında dalgalı seyirle birlikte düzeltme eğiliminin etkili olduğu görülüyor. Günün ilk yarısında 11.028,00- 11.130,00 seviyeleri arasında hareket eden sözleşme, 12:55 itibariyle %0,75 oranında bir düşüşle 11.040 seviyelerinden işlem görüyor. Psikolojik öneme sahip 11.000 altındaki saatlik kapanışlarda satıcılı seyrin etkisini sürdürebileceği sözleşmede 10.950 - 10.900 aralığı kısa vadeli destek bölgesi olarak izlenecektir. Bu bölge altında 10.810 ve 10.740 seviyelerine doğru geri çekilmeler gündeme gelebilir. Sözleşmede 11.000 üzerinde tutunmanın korunması ve tepki alımlarının gözlenmesi halinde ise 11.090 - 11.150 aralığı kısa vadeli direnç bölgesi olup, bu bölge üzerinde 11.200 seviyesi direnç olarak önem kazanacaktır. 11.200 üzerindeki kapanışlarda toparlanma eğiliminin gücünü koruyabileceği sözleşmede 11.250 - 11.300 ve 11.375 seviyeleri direnç konumunda bulunmaktadır.
 
Dolar/TL Yakın Vade
 
TÜİK verilerine göre kasım ayında Türkiye genelinde konut satışları bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 63,6 oranında artarak 153 bin 14 olarak gerçekleşti. Kasım ayı itibariyle yıllıklandırılmış satışlar 1,4 milyonu aştığı belirtildi. Yurt içinde bugün için önemli bir veri akışı bulunmamaktadır. ABD’de ise bugün Fed’in faiz kararı takip edilecek. Fed’in faiz kararı, yayınlanacak ekonomik projeksiyonlar ve Fed Başkanı Powell’ın konuşması takip edilecek. Aralık vadeli Dolar/TL sözleşmesi bugün 35,4690-35,4920TL arasında seyrediyor. Dolar/TL spot kuru saat 12:45 itibariyle 35,02’li seviyelerde bulunuyor. Dolar endeksi 106,996 puan civarında izleniyor.
 
Günün ilk bölümünde en fazla işlem gören pay vadeli sözleşmeleri: FAKBNK, FYKBNK, FGUBRF

 




  Gedik Yatırım Menkul Değerler A.Ş.
  www.gedik.com

                                     ***
                               Yasal Uyarı
 
 Burada yer alan yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeler yatırım danışmanlığı kapsamında değildir.Yatırım danışmanlığı hizmeti ; aracı kurumlar, portföy yönetim şirketleri, mevduat kabul etmeyen bankalar ile müşteri arasında imzalanacak yatırım danışmanlığı sözleşmesi çerçevesinde sunulmaktadır.Burada yer alan yorum ve tavsiyeler, yorum ve tavsiyede bulunanların kişisel görüşlerine dayanmaktadır.Bu görüşler mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabılır.Bu nedenle, sadece burada yer alan bilgilere dayanılarak yatırım kararı verilmesi beklentilerinize uygun sonuçlar doğurmayabilir.

Kuruluştan yapılan basın açıklaması aşağıda bulunuyor:
 
"Mobilitenin Geleceğinde Bir Adım Önde" olma vizyonuyla bir dünya markası olma yolunda ilerleyen Karsan, dünya çapında gerçekleştirdiği ilklere bir yenisini daha ekledi. Dünyanın ilk ve tek açık trafikte biletli yolcu taşıyan Seviye-4 otonom otobüsü olan Karsan Otonom e-ATAK, şimdi de İsveç'in ilk sürücüsüz aracı olacak. Karsan ve Adastec'in Västtrafik, Vy Buss ve Applied Autonomy iş birliği ile İsveç'te hayata geçirdiği, Göteborg'un Merkez İstasyonu'nu, Liseberg İstasyonu'na bağlayarak şehrin Garda bölgesinde kesintisiz ve verimli bir ulaşım çözüm sağlayacak bu projede, Karsan Otonom e-ATAK, Ağustos 2025'te yolcu hizmetine başlayacak. Otonom e-ATAK'ın 2021'den bu yana dünyanın farklı yerlerinde toplu taşımayı desteklediğini söyleyen Karsan CEO'su Okan Baş, "Norveç ve Finlandiya'da açık trafikte biletli yolcu taşıyan ilk seviye-4 otonom otobüsümüz olan Karsan Otonom e-ATAK, şimdi de İsveç'in toplu taşımacılığında bir çığır açacak. Bugüne kadar, otonom aracımızla katettiğimiz 100.000 kilometre ve taşıdığımız 35.000 yolcu ile büyük bir deneyim kazandık. Bu birikim ve müşterilerimizden aldığımız geri bildirimler, her geçen gün daha yenilikçi çözümler üretmemize ve sürekli olarak sınırlarımızı aşarak daha da ileri gitmemize imkan sağlıyor. Otonom teknolojisi konusunda sektördeki öncülüğümüzü pekiştirerek, geleceği şekillendirmeye devam edeceğiz." dedi. Konu hakkında değerlendirme yapan ADASTEC CEO'su Dr. Ali Ufuk Peker ise "Västtrafik, Vy Buss, Karsan ve Applied Autonomy ile iş birliği içinde İsveç'in ilk SAE Seviye-4 otonom toplu taşıma otobüsünü hayata geçirmiş olmaktan büyük bir gurur duyuyorum. Yaklaşık üç yıl önce, Avrupa ve Amerika'da "dünyada bir ilki" gerçekleştirerek başladığımız bu yolculukta, otonom sürüş yazılımımızla trafiğe açık yollarda biletli yolcu taşıyan otobüslerimizi Avrupa'nın birçok şehrinde başarıyla hizmete sunduk ve sunmaya devam ediyoruz" dedi.

Dünyada toplu ulaşımın elektrikli ve otonom araçlara dönüşümünde öncü rol oynayan Karsan, yenilikçi teknolojileriyle sektörde ilklere imza atmaya devam ediyor. Japonya'dan ABD'ye kadar çok geniş bir coğrafyada gerçekleştirdiği başarılı çalışmalarla bir dünya markası haline gelen Karsan, 3 kıtada 23 ülkeye yayılmış elektrikli araçlarıyla hizmet veriyor. Bu kapsamda Karsan'ın teknoloji partneri ADASTEC ile birlikte geliştirdiği ve dünyanın ilk Seviye 4 otonom elektrikli otobüsü olan Karsan Otonom e-ATAK, İsveç pazarında yolcu taşımaya hazırlanıyor.

Ağustos 2025'te yolcu taşımaya başlayacak!

Karsan'ın ADASTEC, Västtrafik, Vy Buss ve Applied Autonomy işbirliği ile gerçekleştirdiği projede Karsan Otonom e-ATAK, Ağustos 2025'te İsveç'in ilk Seviye 4 otonom aracı olarak yolcu hizmetine başlayacak. Projenin hayata geçmesiyle Karsan Otonom e-ATAK, Göteborg'un Merkez İstasyonu'nu Liseberg İstasyonu'na bağlayacak ve şehrin Gårda bölgesinde kesintisiz ve verimli bir ulaşım çözümü sunacak. Proje kapsamında ADASTEC'in flowride.ai platformu, Göteborg'un transit altyapısıyla sorunsuz bir şekilde entegre olarak, şehrin bağlanabilirliğini artıran operasyonel açıdan verimli ve erişilebilir bir rota oluşturuyor. Otobüs başlangıçta Västtrafik'in toplu taşıma ağının bir parçası olarak çalışacak. "Mobilitenin Geleceğinde Bir Adım Önde" olma vizyonuyla dünyada toplu ulaşımın elektrikli ve otonom araçlara dönüşümünde öncü rol oynamaya devam ettiklerini söyleyen Karsan CEO'su Okan Baş, "Karsan Otonom e-ATAK'ın 2021'deki lasmanından bu yana, 35 bin yolcu deneyimiyle güvenilirliğimizi kanıtladık. Eksi 25 dereceye varan zorlu hava koşullarında sorunsuz performans sergileyen aracımız, aynı zamanda Avrupa'da tünelden geçebilen ilk otonom araç olma unvanına sahip oldu. Gerçekleştirdiğimiz ilkler ve başarılı çalışmalar, çok daha iyilerini başarmak için bizleri daha da cesaretlendiriyor" dedi. Konuyla ilgili açıklamalarda bulunan ADASTEC CEO'su Dr. Ali Ufuk Peker ise "ADASTEC'in geliştirdiği flowride.ai yazılımı, Karsan tarafından fabrikada entegre edilen otobüslerde gerçek dünya uygulamalarıyla kendini kanıtlıyor ve sürdürülebilir, erişilebilir toplu taşıma çözümleriyle yerel topluluklara değer katıyor. Göteborg'daki bu proje, otonom toplu taşımanın sürdürülebilirlik ve şehir içi hareketlilik açısından küresel ölçekteki önemini bir kez daha ortaya koyuyor. Bu tür girişimlerin, gelecekte karbon ayak izini azaltan, kapsayıcılığı artıran ve daha akıllı, daha bağlı şehirler yaratmaya yönelik önemli bir temel oluşturacağına inanıyoruz" dedi.




35 bin yolcu deneyimiyle Dünya'da ilk ve tek!

Karsan Otonom e-ATAK ABD'de Michigan State University kampüsünde 1.5 yıl boyunca 5 kilometrelik bir rotada yolcu taşıyarak dünyada bir ilki gerçekleştirmişti. Norveç'in Stavanger şehrinde ise 2022 yılından bu yana açık trafikte biletli yolcu yaşıyan Otonom e-ATAK, var olan güzergahını kısa süre önce tünel içeren bir rota ile güncelleyerek genişletti ve tünelden geçen ilk otonom araç olarak zorlu bir sınavı daha başarı ile verdi. ABD, Norveç, Fransa, Romanya, Finlandiya, Hollanda, İsviçre ve Türkiye'den sonra şimdi de İsveç'de Otonom e-ATAK ile 9 farklı noktada otonom projeleri ile var olacak Karsan, dünyada açık trafikte yolcu taşıyan seviye-4 ilk ve tek otonom otobüs olma özelliğini korumaya devam ediyor.

Karsan Otonom e-ATAK sürekli hizmete hazır!

Gelişmiş Sensör Paketi ile donatılan Karsan Otonom e-ATAK, farklı hava koşullarında hassas navigasyon ve durumsal farkındalık sağlamak için birlikte çalışan LiDAR, Radar, RGB Kameralar, GNSS ve en son teknoloji sensörlerin bir kombinasyonunu kullanıyor. Gece veya gündüz, her türlü hava koşulunda 40 km/s hıza otonom sürüşte çıkabilen araç, bir otobüs sürücüsünün yaptığı; rota üzerindeki duraklara yanaşma, inme-binme süreçlerini yönetme, kavşak ve geçitlerle trafik ışıklarındaki sevk ve idareyi sağlama benzeri tüm işlemleri sürücüsüz olarak gerçekleştiriyor. 8,3 metre uzunluğundaki Karsan Otonom e-ATAK, Göteborg'un kentsel ulaşım taleplerini verimli bir şekilde karşılayabilecek sürdürülebilir, yüksek kapasiteli bir transit çözüm olarak öne çıkıyor. Otobüsün AC ünitelerle 5 saatte, DC ünitelerle ise 3 saatte tam olarak şarj olabilme yeteneği, aracın sürekli hizmete hazır olmasını sağlıyor.

  

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Çevresel Etki Değerlendirmesi, İzin ve Denetim Genel Müdürlüğü web sitesinde yayınlanan ilanda konuya ilişkin şu bilgiler verildi:

UŞAK ili ULUBEY, ilcesi ADIGÜZELLER sınırları içerisinde, AYDEM YENİLENEBİLİR ENERJİ A.Ş. tarafından yapılması planlanan ADIGÜZEL BARAJI VE HES YARDIMCI KAYNAK YÜZER GÜNEŞ ENERJİ SANTRALİ (GES) İLAVESİ (Yardımcı Kaynak Kapasitesi: 55,99132 MWp/43,48 MWe ve 45,68951 ha GES Toplam Tesis Kapasitesi: 127,99132 MWm/62 MWe) projesi iptal edilmiştir.

https://eced.csb.gov.tr/jsp/ek1/42225#

Kuruluştan yapılan basın açıklaması aşağıda bulunuyor:
 
  
Konutder Başkanı Ramadan Kumova, bugün TÜİK tarafından açıklanan Kasım 2024 Konut Satış İstatistikleri verilerinin ardından 2024 yılının genel değerlendirmesi ile birlikte 2025'e dair beklentilerini kamuoyu ile paylaştı.
Türkiye genelinde konut satışları Kasım ayında bir önceki yılın aynı ayına göre %63,6 oranında artarak 153 bin 14 oldu. Yılın ilk yarısında sektörde ciddi bir durgunluk hakimken yılın ikinci yarısında konut satışlarında kayda değer yükselişler başladı ve Kasım ayında Ekim ayına göre %7,3'lük bir düşüş gerçekleşmiş olsa da 2024 ilk 11 ayında 2023 ilk 11 ayına göre konut satışları %16,4 artmış durumda.
Diğer yandan 2023'e göre 2024 ilk 11 ayında 1.El satışlar %24,2 artarken, 2.El satışlar %13,0 artış gösterdi. İpotekli satışlarda ise %21,3 düşüş gerçekleşti. Yabancıya satışta ise düşüş devam ederek ilk 11 ayda geçen seneye göre %35,1 düşüş gerçekleşti.
Konut satışları Kasım ayında Ekim ayına göre Türkiye genelinde azalmış olsa da İstanbul'da geçen aya göre % 6,1 artış ile 26 bin 320 adet konut satışı gerçekleşti. Bu İstanbul için son 23 ayın en yüksek satış adedi olarak göze çarpıyor.
2024 sonunda konut satışları 1.4 milyonu geçecek
Birçok yerde ve birçok farklı segmentte konut satışı oluyor. Sektörde hareketlenme olduğu aşikar. Özellikle de düşük ve orta gelire hitap eden markasız konutlarda anlamlı bir canlılık olduğunu düşünüyoruz. Faiz, borsa, altın, kripto gibi yatırımlardan kazanan yatırımcının konut fiyatları artışa geçecek öngörüsü ile alıma yöneldiği kanaatindeyiz.
Faiz düşüşü olması halinde bu etki genele sirayet edecektir. 2025 ikinci çeyreğinden itibaren genele yayılan bir hareketlenme olacağı düşünüyoruz. Bugün açıklanan Kasım verileri ile artış eğilimi sürüyor ve kuvvetle muhtemel Aralık sonuçları da benzer şekilde gerçekleşecektir. Bu durumda 2024 sonunda konut satışları 1.4 milyonu aşacağı kesinleşti.
Sürdürülebilir konut piyasası için ipotekli satış oranının minimum %50 olması lazım
TÜİK verilerine göre Kasım ayında Türkiye genelinde ipotekli konut satışları bir önceki yılın aynı ayına göre %315,7 oranında artarak 21 bin 804 seviyesine geldi. Toplam konut satışları içinde ipotekli satışların payı ise %14,2 olarak gerçekleşti.
Konut satışlarında ipotekli satışlar %14'lerde seyrederken satış yapabilmek adına üreticiler kendi vadelendirme modellerini müşteriye sundular. Bu da finansman yükünü üstlenen üreticiler için önümüzdeki dönemlerde ekstra yük oluşturacaktır.
Sağlıklı ve dengeli piyasa koşullarının oluşabilmesi için ipotekli (kredili) satışların oranın %50'lerin altına düşmemesi kritik öneme sahip. Geçtiğimiz dönemde ipotekli satış oranları %4'lere kadar gerileşmişti. Bugün geldiği seviye %14 gibi ciddi bir artışa işaret etse de halen arzu edilen seviyenin çok altında.
Konut fiyatları nominal artıyor olsa da reelde düşüyor
TCMB Kasım ayı Konut Fiyat Endeksi raporuna göre Kasım'da aylık bazda %2.8, yıllık bazda nominal olarak %29.4 oranında artış kaydedilse de enflasyon ile karşılaştırıldığında yıllık rakamın reel olarak karşılığı %12 düşüşe işaret ediyor.
İnşaat maliyetleri ise son açıklanan veride %39,4 artış gösterdi. Konut Fiyatları tüfe ve inşaat maliyetleri karşısında reel olarak değer kaybetti. Reel olarak bu azalma 2024 yılının başından beri yaklaşık 11 aydır devam etmekte. Dolayısıyla 2024'ün ikinci yarısından itibaren insanlar konuttaki fırsatın farkında ve birikimlerini konuta yönlendiriyorlar.
Diğer yandan İstanbul'daki üretim maliyetleri çok daha yüksek seyrediyor. İTO'nun açıkladığı İnşaat Malzemeleri Endeksi'ne göre Kasım ayında nominal olarak %92,4 artış gösterdi. Aynı dönemde İstanbul Konut Fiyat Endeksi ise %26,2 artış gösterdi.
Konut ihtiyacı ile üretim arasındaki makas açılıyor
Ülkemizin her yıl 700 bin yeni konuta ihtiyacı var ve 2023'te üretim 504 bin seviyesinde gerçekleşirken bu yılsonu tahmini de 482 bin civarında olacağı yönünde. Son birkaç yıldır 1. El konut arzındaki düşüş 2. El konut stokları ile dengelendi ancak 2. eldeki ürün stoku son 3 yılda azalarak önümüzdeki dönemde 1. El'deki arz eksikliğini karşılayamayacak seviyenin altına gelecektir.
2. El konut satışlarındaki düşüş trendi devam ederse ki, eğilim maalesef bu yönde görülüyor, önümüzdeki 2 yıl içerisinde konut arz sıkıntısı sosyolojik bir boyut kazanarak yerini bir barınma krizine bırakacak gibi görünüyor.
Bu durumdan çıkışın ilk adımı olarak 1. El konut satışlarını hızlandıracak konut kredilerinde faiz indirimi gibi tedbirlerin ivedikle alınmasıdır. Konut satışlarına bakıldığında 1. El konutların payı %30, 2. El konutların ise payı %70 seviyelerinde gerçekleşiyor. Bu dengesiz tablo üretimin önündeki önemli engel. Kredi faizlerindeki iyileşme ile 1. Eldeki satış oranı %50'lere gelebilmeli ki yeni üretimler için de kaynak oluşturulabilsin. Böylelikle arz sıkıntısının ilk ayağı çözülecektir, devamında konut üretiminin önündeki en büyük engel olan arsa maliyetlerini düşürecek formüller üzerinde durulmalıdır.
Dar gelirliye konut üretimi için kamu-özel sektör işbirliği şart
Toplumun önemli bir bölümünü oluşturan orta gelir grubu, orta alt gelir grubu ve alt gelir grubu için yeteri kadar konut üretilemiyor. Bu ihtiyaç karşılanamadığında da konut sahiplik oranımız hızla düşüyor.
Son 16 yılda dar gelirlinin ev sahibi olma oranının %61'den %48'e gerilediğini görüyoruz. Öte yandan ev sahibi olamayan dar gelirli kiraya geçiyor. 2007'de dar gelirli her 100 kişiden 18'i kirada otururken bu sayı 2023 yılında neredeyse ikiye katlanarak 34,7'ye çıkıyor. Rakamlar böyle olunca da kiralık konut piyasası enflasyonu enflasyon da tekrardan kiraları etkileyerek bir kısır döngü oluşturuyor. Son dönemde TOKİ'nin üretimi artırmak için yeni ihalelere hız vermesi memnuniyet verici ancak kamu-özel sektör konusunda yapılacak strateji ve planlama ile sorunu çözme adına daha doğru bir çözüm getirilebilir.
Uygun şartlar oluşursa 2025'te konut yeniden yatırım ligine dönebilir
2025'te yapılması beklenen konut kredisi faiz indirimleri piyasaya soluk aldıracağını düşünüyoruz. Kasım sonunda açıkladığımız Konutder Sektörel Beklenti Anketimiz'de de üyelerimizin konut arzında faizlere paralel bir artış beklentisi var. Ankete göre üyelerimizin %31,8'i önümüzdeki 6 ayda üretimin artacağını belirtirken anketin bir önceki döneminde bu oran %0 idi. 2024'ün ikinci yarısından itibaren rakamların düzeliyor olmasını daha sağlıklı bir piyasaya yönelik umut verici bir adım olarak değerlendiriyoruz ancak kısa süredir esen bu olumlu rüzgarın da yanıltıcı olmaması gerektiğinin altını çiziyoruz. Dolayısıyla faizlerin düşmesiyle birlikte 2025'te konut arzında görece bir artış olacaktır.
Diğer yandan son dönemdeki konut satışları ile birlikte değerlendirdiğimizde konutlarda reel fiyat düşüşü belli oranda alıcıları teşvik etmiş durumda. Hem fiyatlarda hem de satış adedinde bir hareketlilik var. Konut sektöründe 2025'in ikinci çeyreğinden başlayarak fiyatlarda reel anlamda bir artış olacağını tahmin ediyoruz. Konut kredi faizlerindeki gelişmeler doğrultusunda 2025 yılı genelini dikkate aldığımızda konutun yatırım liginde en kârlı alanlardan birisi olabilir.