Bütçe Dengesi (Oyak Yatırım)

Bütçede hedeften sapma işareti
12 aylık toplam bütçe açığı 2.12 trilyon TL… Merkezi yönetim bütçesi Kasımda 16.6 milyar TL açık vererek geçen senenin aynı ayındaki 75.6 milyar TL'lik bütçe fazlasına kıyasla önemli bir bozulma gösterdi. Geçen sene Kasım’da 170.2 milyar TL fazla veren faiz dışı denge ise bu yıl 129.7 milyar TL fazla verdi. Böylece 12 aylık toplam açık Ekim ayındaki 2.03 trilyon TL seviyesinden 2.12 trilyon TL’ye yükseldi. Böylece yılsonunda hedeflenen 2.15 trilyon TL’ye ulaşılabilmesi için Aralık ayı bütçe açığının 871.6 milyar TL’yi aşmaması gerekiyor. Hatırlatmak gerekirse geçen senenin Aralık ayında bütçe dengesi 842.5 milyar TL açık vermişti.
Vergi gelirlerinde zayıflama… Aylık bazda bütçe dengesindeki bu bozulmada faiz dışı giderlerde geçen senenin aynı ayına göre %4.5'lik reel düşüşe karşılık vergi gelirlerinin %16.7'lik düşüş göstermesi etkili oldu. Geçen seneye göre vergi gelirlerindeki bu bozulmada Kasım’da kurumlar vergisi gelirlerinin %52.8'lik düşüşle 185.1 milyar TL'ye gerilemesinin yanı sıra ÖTV gelirlerinin %6.9 düşüşle 140.5 milyar TL'ye gerilemesi, ithalden alınan KDV gelirlerinin %21.7 düşüşle 116.3 milyar TL'ye gerilemesi etkili oldu. Kurumlar vergisinde enflasyon muhasebesi de dolayısıyla karları düşen kurumların daha az vergi vermesi etkili olurken ÖTV gelirlerindeki düşüşte motorlu taşıtlar üzerinden alınan ÖTV gelirlerinin %16.7, dayanıklı tüketim malları üzerinden alınan ÖTV gelirlerinin %26.8 düşmesi etkili oldu. Ekonomik aktivitedeki zayıflamanın yansıması olabilecek bu düşüşlere karşılık KDV gelirleri %37.0 artışla son 7 ayın en yüksek artışını göstermiş oldu. Para politikasının gecikmeli etkileriyle önümüzdeki dönemde ekonomik aktivitede yavaşlamanın belirginleşmesi ve mal ve hizmet üzerinden vergilerle ithalden alınan KDV gelirlerinin olumsuz etkilenmesi gelecek yılın hedefine ulaşılabilmesi için harcama kısıcı önlemlere başvurulmasını gerektirecektir.
Faiz harcamalarında artış…Toplam 956.1 milyar TL olarak gerçekleşen harcamalar tarafında ise Kasım’da bütçe dengesinde bozulmaya en çok katkıda bulunan kalemler %23.1 artışla toplam giderlerin %28.5’ini oluşturan personel ile %5.1 artışla giderlerin %15.3’ünü oluşturan faiz giderleri oldu. Kasım’da 12 aylık vergi gelirlerinin faiz harcamalarını karşılama oranı Ekim ayındaki %5.81 seviyesinden %5.69’a geriledi. Yatırımlar %45.4 düşüşle 98.3 milyar TL olurken sosyal güvenlik transferleri %24.2 düşüşle 119.7 milyar TL, KİT’lere borç verme %29.5 düşüşle 16.9 milyar TL oldu. Öte yandan görev zararları %34.2 artarak 63.7 milyar TL, mahalli idare payları %7.7 artarak 75.8 milyar TL olarak gerçekleşti.
Vergi dışı gelirlerden önemli katkı… Yılbaşından bu yana bakıldığında vergi gelirlerindeki %1.9’luk reel artışa karşılık faiz dışı giderler %8.2 artış göstermiş durumda. Yatırımlardaki %14.1’lik düşüşe karşılık sırayla %25.2 ve %18.5 artış gösteren personel ve faiz giderleri bütçede harcamalar kaynaklı bozulmanın ana nedenleri olarak sıralanabilir. Gelirler tarafında ise kurumlar vergisinde yılbaşından bu yana görülen %28.8’lik düşüşün yanı sıra ÖTV gelirleri ve ithalden alınan KDV’nin zayıf seyri bütçe dengesindeki iyileşmenin önünü kesmiş gibi görünüyor. Bu bozulmayı sınırlandıran önemli bir faktör yılbaşından bu yana geçen yıla göre %31 reel artışla 702.7 milyar TL’ye ulaşan faizler, paylar ve cezalar oldu. Gelecek yıl ekonomik aktivitede en azından ilk yarıda devam etmesini beklediğimiz yavaş seyre karşılık yapılan vergi zamları, denetimlerin artırılması ve sınırlı da olsa kamuda alınacağı açıklanan tasarruf önlemleri ile bütçe dengesinde bir parça iyileşme görebiliriz. Deprem harcamalarının azalarak da olsa devam etmesi ve yüksek faizler gibi zorunlu harcamalarının devam edecek olması ise bütçe dengesinde hızlı bir toparlanma görmemizi engelleyecek unsurlar olacaktır.


 Oyak Yatırım Menkul Değerler A.Ş.
 https://www.oyakyatirim.com.tr/

                                   ***
                               Yasal Uyarı
 
 Burada yer alan yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeler yatırım danışmanlığı kapsamında değildir.Yatırım danışmanlığı hizmeti ; aracı kurumlar, portföy yönetim şirketleri, mevduat kabul etmeyen bankalar ile müşteri arasında imzalanacak yatırım danışmanlığı sözleşmesi çerçevesinde sunulmaktadır.Burada yer alan yorum ve tavsiyeler, yorum ve tavsiyede bulunanların kişisel görüşlerine dayanmaktadır.Bu görüşler mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabılır.Bu nedenle, sadece burada yer alan bilgilere dayanılarak yatırım kararı verilmesi beklentilerinize uygun sonuçlar doğurmayabilir.